Ramazon 2023 qachon keladi? Taqvim va jadval

Kelib chiqishi: Qur’on va islomdan oldingi davr

Ramazon oyi, oldingi Rajab va Sha’bon oylari bilan birgalikda uchta alohida oyni tashkil etadi, bu oylarda ro’za tutish, Yaratganni zikr qilish va insonlarga yaxshilik qilish muhim ahamiyatga ega. Rajab va Sha’bon oylari, ayniqsa, ro’za oyi, Ramazonga tayyorgarlik ko’rish uchun ishlatiladi.

Muhammadning al-Buxoriy haqidagi rivoyatiga ko‘ra: “Rajab – Allohning oyi, Sha’bon – mening oyim va Ramazon – mening ummatimning oyi”, Sha’bon va bizni Ramazonga yetakla”.

 

Imom Abu Bakr al-Varroq aytadilar: “Rajab oyida urug‘ ekasiz, Sha’bonda sug‘orasiz va Ramazonda hosil olasiz”.

Ko’pgina rivoyatlarga ko’ra, Payg’ambarimiz rajab oyida va ayniqsa Sha’bon oyida ko’proq ro’za tutganlar, chunki islom urf-odatlariga ko’ra bu oyda ro’za tutganlarning amallari Alloh taologa ulug’langan. Biroq, Ramazon to’liq ro’za tutgan yagona oy bo’lib, Ramazonning farz ro’zasi bilan Rajab, Sha’bon va boshqa oylarning nafl ro’zalari o’rtasidagi farqni ta’kidladi.

Ro’zaning o’zi islomdan oldingi davrda Makkaliklarga ma’lum bo’lgan va allaqachon amalda bo’lgan. Nima uchun Ramazon oyi ro’za oyi sifatida tanlangan?
Ramazon Qur’on oyi sifatida ham tanilgan, chunki islom an’analariga ko’ra, aynan shu oyda Muhammad Hiro tog’idagi g’orda Jabroil (Jabroil) farishtadan birinchi vahiy olgan. U yerda Muhammad bir necha hafta davomida keksa yoshda muntazam ravishda nafaqaga chiqqani aytiladi. Negaki, musulmon urf-odatlariga ko‘ra, u Qur’onda tilga olingan yagona oy bo‘lgan Ramazon oyida ilk vahiyni olgan. 2, 185-sura markaziy:

(U sanoqli kunlar) Ramazon oyidirki, bu oyda odamlar uchun hidoyat bo‘lib va hidoyat va furqon (haq bilan botilni ajratguvchi)ning ochiq oyatlari bo‘lib Qur’on nozil qilingan. Bas, sizlardan kim bu oyga hozir bo‘lsa, ro‘za tutsin. Va kim xasta yoki musofir bo‘lsa, u holda (ro‘za tutolmagan kunlarining) sanog‘ini boshqa kunlarda (tuzalgach yoki safardan qaytgach) tutadi. Alloh sizlarga yengillikni istaydi, sizlarga og‘ir bo‘lishini istamaydi. Bu sanoqni to‘ldirishingiz va hidoyat qilgani sababli Allohni ulug‘lashingiz uchundir. Shoyad shukr qilsangiz.

Ramazon oyining diniy ma’nosi

Yaratganga sadoqat birinchi o’rinda turadigan davr. Bir necha soat davomida ovqatsiz va rag’batlantiruvchi ro’za tutish, qo’shimcha namozlar (tarovih namozi) va Qur’on tilovat qilish – bu oyda islomiy g’oyalarga ko’ra eshitiladigan va savobga sazovor bo’lgan birodarlar uchun qilingan duolar va xayrli ishlarga e’tibor qaratiladi. bu oyda ko’p marta.

Shuning uchun Ramazon ro’zasi ayniqsa muqaddas oy hisoblanadi va kuchli taqvodorlik bilan ajralib turadi. Qur’onni jadal o’rganish va namoz vaqtlariga ehtiyotkorlik bilan rioya qilish bilan bir qatorda, masalan, yosh musulmonlarni e’tiqodga o’rgatish alohida ahamiyatga ega. Bu oyda musulmonlar kundalik hayotda o‘zlarini ayniqsa insonparvar tutishga, muhtojlarni xayr-ehson va xayrli ishlar bilan qo‘llab-quvvatlashga harakat qiladilar.

Ulug‘ haj (Haj) kabi, Ramazon oyida ro‘za tutish ham birdamlik tuyg‘usini keltirib chiqaradi. Ko’pgina mintaqalarda Ramazon vaqti ham mavjud nizolarni hal qilish uchun imkoniyatdir.

Tafsirga ko’ra, ro’za alohida maqomga ega: bunga ko’ra musulmon*a avvalo Alloh uchun ro’za tutadi. Ammo bu nafaqat kun davomida – tongdan to kechgacha ovqat va ichimliklardan voz kechish. Aksincha, ro‘za tanani va ruhni poklashga, janjal va yomon gaplardan uzoqlashishga, yaxshilik qilish va insonlarga ehson qilishga xizmat qilishi kerak. Ko’pchilikning fikriga ko’ra, agar qalb va til ham ro’zador bo’lsa, ro’za qabul qilinadi, ya’ni u ichda qandaydir poklanish jarayonini boshlaydi.

Yana bir rivoyatga ko‘ra, insonga tutgan ro‘zasi uchun ikki marta savob beriladi: bir marta bu dunyoda, quyosh botganda iftorlik qilishga ruxsat berilganda va yana oxiratda Alloh taolodan savob berib, gunohlari kechirilganda:

“Insonning har bir yaxshiligi o‘ndan yetti yuz barobarga ko‘payadi. Alloh taolo: «Ro‘zadan boshqa. Chunki bu mening manfaatim uchun sodir bo’lmoqda. Men ro‘zadorni nafs va rizqdan voz kechgani uchun mukofotlayman.” Ro‘zador ikki marta xursand bo‘ladi: birinchidan iftorlik paytida, ikkinchidan, Parvardigori bilan uchrashganda […]” (Buxoriy, Muslim).

Islomda asosiy rol o’ynaydigan Alloh tomonidan kechirimlilik jihati Ramazon oyida yanada muhimroq bo’ladi: ro’zani qabul qilib, Alloh odamlarning gunohlarini kechiradi. Shu nuqtai nazardan, bir qancha rivoyatlarga ko‘ra, Ramazon oyining ro‘zasi uch fazaga (har o‘n kunlik) bo‘linadi: Birinchi bosqich rahmat (rahma), ikkinchi bosqich mag‘firat (mag‘firat) va uchinchi bosqich jazodan himoya qilishdir. (oxirgi dunyoda olov bilan).

Ramazon oyining oxirgi o‘n kunligida Qadr kechasi (lailatul-qadr) ham o‘rin olgan bo‘lib, uning ma’nosi Qur’oni karimning 97 (Qadr) surasida bayon qilingan:

Albatta, Biz uni (Qur’onni) Qadr kechasida nozil qildik.
Qadr kechasi nima ekanligini bilishni senga nima o’rgatadi?
Qadr kechasi ming oydan afzaldir.
Unda farishtalar va Jabroil alayhissalom Parvardigorlarining izni bilan amr qilingan narsani qilish uchun tushadilar.
U tong otguncha tinch.

Aksariyat musulmon olimlari bu kecha Ramazon oyining 27-kechasiga to’g’ri keladi, deb taxmin qilishadi, lekin bu oyning oxirgi uchdan birida boshqa har qanday toq sonli kecha bo’lishi mumkin.

Payg’ambarimiz Ramazonning oxirgi o’n kunini masjidda to’liq chekinish (e’tikof) bilan o’tkazdilar. Ko’pgina musulmonlar bu amaliyotni sunnat deb bilishadi va oyning oxirgi uchdan bir qismini masjidda, oilaviy va kasbiy sharoitda o’tkazishadi.

Ulug‘ haj (Haj) kabi, Ramazon oyida ro‘za tutish ham birdamlik tuyg‘usini keltirib chiqaradi. Ko’pgina mintaqalarda Ramazon vaqti ham mavjud nizolarni hal qilish uchun imkoniyatdir.

Aksariyati musulmonlar yashaydigan mamlakatlarda jamoat hayoti ham Ramazon oyida diniy maqsadlar va jismoniy stressga qaratilgan. Kompaniyalar, hokimiyatlar va davlat muassasalari ochilish va ish vaqtini qisqartirdilar. Ba’zi do’konlar kun davomida butunlay yopiladi. Gazetalar, jurnallar, radio va televidenieda diniy mavzudagi dasturlar tobora ko’payib bormoqda. Ko’plab masjidlarda Qur’on tilovatlari va ma’ruzalar o’tkaziladi. Kun dam olish va diniy fikr yuritish uchun ishlatilsa-da, kechalari ko’pincha juda jonli. Do’stlar bilan iftor qilasiz, namozga borasiz va bayram qilasiz.

Ramazon oyidagi qoidalar va marosimlar

Ko’plab qoidalar Ramazon oyida to’g’ri diniy ro’za tutish va o’zini tutish vaqtini tartibga soladi.

Shunday qilib, Ramazon oyining boshi va oxiri hamda tegishli ro’za kunining boshlanishi va oxirini belgilash haqida keng qamrovli adabiyotlar paydo bo’ldi. Islom paydo bo‘lganidan beri namoz vaqtlari, oylar va bayram kunlarining aniq belgilanishi islom olamida matematika, astronomiya va geografiya fanlarini ayniqsa yuksaltirdi.

Musulmonlar ham yillar davomida alohida hodisani boshdan kechirdilar. Barcha musulmon bayramlari, shu jumladan Ramazon yoki Makkaga ziyorat (Haj), yozda bir marta, keyin esa qishda yana tushadi. Nima uchun bu? Quyosh taqvimi tizimlari, masalan, Germaniyada amal qiladigan taqvim, quyosh oqimiga mos keladi. Oylar fasllarga qarab belgilanadi va quyosh yili taxminan 365 kun davom etadi. Biroq, islom taqvimi qamariy bo’lganligi sababli, islom yili atigi 354 kun va 8 soatni tashkil qiladi. Islom yili fasllar uzunligiga moslashtirilgan quyosh yilidan taxminan 10-11 kunga qisqaroq. Quyosh taqvimiga nisbatan islom bayramlari va oylarining sanalari shuning uchun taxminan 10-11 kunga o’zgaradi.

Shuning uchun Ramazon oyi yangi oy paydo bo’lgandan keyin tongda boshlanadi. Islom olamidagi turli diniy markazlarda olimlar Ramazon oyining boshlanishi va tugashini hisoblab chiqadilar. Geografik joylashuvga qarab, Ramazonning boshlanishi va oxiri biroz farq qilishi mumkin.

Ramazon kunlaridagi tartib

Ro’za tongda boshlanadi va quyosh botishi bilan tugaydi. Ro’za tutuvchilar tong otguncha qisqa ovqat eyishadi. Payg‘ambarimiz bu taomning ahamiyati va barakasini tez-tez ta’kidlaganlar. Qolaversa, ro‘zadorlar niyat bildirish (arabcha niya) bilan ro‘za tutishlarini e’lon qiladilar. Masjidlarda yoki Internetda musulmonlar uchun o’ziga xos taqvim mavjud bo’lib, unda har kuni ro’za tutish va iftorlik vaqtlari belgilanadi.

Ramazon oyida jamoat jihati ham muhim rol o’ynaydi. Ro’zani jamoatda – oila va do’stlar bilan uyda yoki masjidda ochish odatiy holdir. Payg‘ambarimiz sunnatlariga ko‘ra, xurmo va suv bilan ro‘za ochiladi. Nihoyat, shom namozidan keyin birga ovqatlanamiz. Xufton namozidan (namoz ul-isho) so’ng, tarovih namozini uyda yoki masjidda ham o’qish mumkin – Ramazon oyida ixtiyoriy namoz. Ko’pchilik bu ibodatdan har kuni Qur’onning 30 qismidan birini o’qish uchun foydalanadi va shu tariqa Ramazon oyida butun Qur’on bir marta o’qiladi. Biroq vaqt va jismoniy holatga qarab, qisqa sura ham o‘qilishi mumkin.

Ko’pgina musulmonlar uchun pandemiya bilan bog’liq blokirovka tufayli ro’za tutish qiyin bo’ldi, chunki ko’pchilik, ayniqsa yolg’iz odamlar uchun o’rganib qolgan darajada jamoat jihatidan bahramand bo’lolmadi.

Ramazon oyida kim ro’za tutadi?

Ramazon oyida ro’za tutish Ramazon oyining besh ustunining uchinchisidir va shuning uchun musulmonlar uchun majburiydir. Shunga qaramay, istisnolar mavjud. Demak, ro‘za tutish faqat balog‘at yoshidagina farz bo‘ladi. Shuning uchun bolalar ro’za tutishdan ozod qilinadi.

Homilador va emizikli ayollar ham ro’za tutishdan ozod qilingan. Ayollarga hayz paytida ro’za tutish taqiqlanadi, o’tkazib yuborilgan kunlar odatda qazo qilinadi. Jismoniy holati yoki kasalligi tufayli ro’za tutishdan zarar ko’rishi mumkin bo’lgan barcha musulmonlar ham ro’za tutishga ruxsat etilmaydi. O’tkazib yuborilgan ro’za kunlari imkon qadar tezroq yoki sabablar bartaraf etilganda to’lanishi kerak. Qo’shimcha xayriyalar ham o’tkazib yuborilgan kunlarni qoplashi mumkin. Istisnolar musulmon sayohatchilarga va og’ir mehnatni bajaradigan kasblarga ham tegishli.

2023 yil uchun Ramazon oyi taqvimi (Toshkent)

Kun	Hafta	Sana	Niyat	Iftor
1	Payshanba	23.03.2023	4:49	18:39
2	Juma	24.03.2023	4:47	18:40
3	Shanba	25.03.2023	4:45	18:41
4	Yakshanba	26.03.2023	4:44	18:42
5	Dushanba	27.03.2023	4:42	18:43
6	Seshanba	28.03.2023	4:40	18:44
7	Chorshanba	29.03.2023	4:38	18:45
8	Payshanba	30.03.2023	4:36	18:46
9	Juma	31.03.2023	4:34	18:47
10	Shanba	01.04.2023	4:32	18:48
11	Yakshanba	02.04.2023	4:30	18:49
12	Dushanba	03.04.2023	4:28	18:50
13	Seshanba	04.04.2023	4:26	18:52
14	Chorshanba	05.04.2023	4:25	18:53
15	Payshanba	06.04.2023	4:23	18:54
16	Juma	07.04.2023	4:21	18:55
17	Shanba	08.04.2023	4:19	18:56
18	Yakshanba	09.04.2023	4:17	18:57
19	Dushanba	10.04.2023	4:15	18:58
20	Seshanba	11.04.2023	4:13	18:59
21	Chorshanba	12.04.2023	4:11	19:00
22	Payshanba	13.04.2023	4:09	19:01
23	Juma	14.04.2023	4:07	19:02
24	Shanba	15.04.2023	4:05	19:03
25	Yakshanba	16.04.2023	4:03	19:04
26	Dushanba	17.04.2023	4:01	19:06
27	Seshanba	18.04.2023	3:59	19:07
28	Chorshanba	19.04.2023	3:57	19:08
29	Payshanba	20.04.2023	3:55	19:09
30	Juma	21.04.2023	3:54	19:10
	Shanba	21.04.2023	Id kuni