Iqtisodiyot

So’nggi yillarda tijorat banklari faoliyatida ijara yoki lizing (Leasing ing. «ijara») operasiyalarini moliyalashtirish bilan bog’liq faoliyat turlari keng rivoj topmokda. O’zbekiston Respublikasining «Lizing to’g’risida»gi konunining 2-moddasida (14.04.1999) lizingga quyidagicha tarif berilgan: Lizing ijara munosabatlarining aloxida turi bo’lnb, unda bir taraf (lizing beruvchi) ikkinchi tarafning (lizing oluvchining) topshirig’iga binoan uchinchi tarafdan …

Banklar komission operasiyalarni ham olib boradilar, yani bunda banklar mijozlarning hisobidan ularning turli topshiriqlarini bajaradilar. Bunday topshiriqlar mamlakat ichida yoki bir mamlakatdan boshqa mamlakatga pul o’tkazish bilan bog’liq. Bunda mijoz o’z bankiga uning hisobidagi malum bir summani ko’rsatilgan manzil bo’yicha o’tkazishni yuklatadi. Operasiya nihoyasiga etganidan so’ng bank mijoziga pul o’tkazilganligi …

 Tijorat banklari tomonidan investision faoliyatni olib borishdan asosiy maqsad bank daromadliligi va likvidligini taminlashdan iborat. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotida tijorat banklarining investisiya siyosati bank faoliyatining asosiy yo’nalishlaridan biri qisoblanadi va banklarning likvidligini taminlash uchun qaratilgan. Banklarning investision faoliyatch turli xil qimmatli qog’ozlarga, yani: oddiy va imtiyozli aksiyalarga; obligasiyalarga; davlat qarzdorlik majburiyatlariga; …

Bank resurslarini shakllantirish bilan bog’liq bo’lgan operasiyalar banklarning passiv operasiyalari deyiladi. Passiv operasiyalar yordamida tijorat banklarining passiv va aktiv-passiv hisob raqamidagi pul mablag’larining salmog’i oshib boradi. Tijorat banklari passiv operasiyalar yordamida kreditlash uchun zarur bo’lgan kredit resurslarini tashkil qiladi: Birinchi. ikkinchi operasiyalar tufayli bankning o’z mablag’lari yuzaga kelsa, so’nggi ikki …

Bankning moliyaviy hisoboti bu bank taklif etgan xizmatlar va boshqa turdagi faoliyatlar to’g’risidagi malumotlar majmuidir. Bu hisobot qonunni, huquqni himoya va nazorat qiluvchi organlar, aksionerlar, bank boshqaruvchilari, investorlar, mijozlar uchun juda muhimdir. O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki O’zbekiston Respublikasi hududida faoliyat ko’rsatayotgan banklarga moliyaviy hisobotlarni matbuotda chop ettirish uchun quyidagi shakllarni …

Tijorat banki daromadining asosiy manbai quyidagilar hisoblanadi (sarchashma-manbalar): 1. Ssuda biznesi: Bu biznes ikki unsurni o’z ichiga oladi: mijozlargassudaberish; foyda olish maksddida o’zining bo’sh turgan resurslarini boshka tijorat banklariga vakginchalik berib turish. Ssuda biznesining ikkinchi kismi banklararo krsdit yoki boshqa bankka qo’yilgan tezkor depozit shaklida bo’lishi mumkin. 2. Diskontli biznes …

 Bank aktivi deganda passivlar joylashtirilishi tushuniladi. Uning tarkibiy tuzilmasi deganda esa har bir aktiv turining jami aktivlarga bo’lgan nisbati tushuniladi. Tijorat banklarining aktivi va uning tarkibi quyidagilar bilan tavsiflanady (10-jadval). Jadvaldagi malumotlardan quyidagi xulosalarni chiqarish mumkin: bank aktivining eng asosiy qismini ssudalar, yani bank kreditlari tashkil qiladi 19,9 dan to …

Tijorat banklarining resurslari bankning:  o’z resurslari; jalb qilingan mablag’lari; emitentlashgan mablaglar hisobidan shakllanadi. Bu resurslar banklar tomonidan quyidagi passiv operasiyalarni amalga oshirish natijasida yuzaga keladi: qimmatli qog’ozlarni muomalaga chiqarish yo’li bilan resurslar yig’ish; foyda hisobidan har xil fondlar tashkil qilish yoki fondlar summasini oshirish; boshqa kreditorlar mablag’larini jalb qilish; drpozit …

Tijorat banklari bank tizimining quyi bo’g’ini bo’lib, jismoniy va yuridik shaxslarning bo’sh turgan pul mablag’larini jalb qilish va ularni o’z nomidan, to’lovlilik, muddatlilik, qaytib berish sharti asosida joylashtirish operasiyalarini va boshqa bank faoliyati deb hisoblanadigan barcha operasiyalarni bajaruvchi tijorat tashkilotidir. Hozirgi davrda tijorat banklarining faoliyati juda ham xilma-xildir. Ular pul …

Test topshiriqlari va masalalar 1. O’zbekiston Respublikasining bank tizimini: Prezident devoni boshqaradi; Vazirlar Mahkamasi boshqaradi; Respublika Markaziy banki boshqaradi; noto’gri javob yo’q. 2. Quyida qayd qilingan vazifalarning qaysi biri Markaziy bank vazifalariga taalluqli? rasmiy oltin-valyuta zaxiralarini saqlash; pul emissiyasini amalga oshirish; moliyaviy yordam ko’rsatish, tijorat bilan shugullanish; g) a + …