Iqtisodiyot

Qadimda odamlar o’rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarni berilgan so’zga ishonch, lafz, halollik singari insoniy fazilatlar tartibga solib turgan. Zamonlar o’zgarishi, taraqqiyot tezlashuvi bilan mazkur munosabatlar ham takomillashib bordi. Fan va texnika asriga kelib, axborot almashuvining mislsiz suratda oshishi o’zaro aloqalarning yangi bosqichiga yo’l ochdi. Ahdlashuvlarni o’zaro tenglik va adolat meyorlariga asoslangan yangi …

Pul oqimi mijozning o’z xarajatlarini qoplash va qarzlarini o’z resurslari hisobidan to’lash qobiliyatini ifodalovchi o’lchamdir. Boshqacha qilib aytganda, pul oqimi mijozning kreditga layoqatliligini baholashda qo’llaniladigan usullardan biridir. Uni qo’llash mijozning joriy davrdagi oborot mablag’larini tavsiflovchi haqiqiy ko’rsatkichlarga asoslanadi. Aynan shu jihati bilan pul oqimi tahlili hisobotdagi qoldiq ko’rsatkichlarga asoslanib aniqlangan …

Mijozning kreditga layoqatliligi deganda qarz oluvchining olgan qarzini (asosiy qarzi va uning foizini) to’la va o’z vaqtida qaytara olish qobiliyatini tushunamiz. Jahon va mamlakatimiz bank amaliyotida mijozning kreditga layoqatliligini belgilovchi quyidagi mezonlar o’rnatilgan: mijoz xarakteri (fel-atvori); mablagni qarz olish qobiliyati; joriy faoliyat davomida qarzni uzish uchun mablag’ ishlab topish qobiliyati; …

Bugungi kunda Respublikamiz bank tizimi tadbirkorlik tuzilmalarining moliyaviy resurslaridan unumli foydalanishiga xizmat qiluvchi amaliy mexanizmini shakllantirishga alohida etibor qaratmokda. Byudjetdan tashqari fondlarning mablag’lari hisobidan kreditlar berish tartibi anchagina soddalashtirildi va bunday mablag’lar bugungi kunda yakka tadbirkorlarga ham ajratilmoqda. Bu tartib tadbirkorlikni endigina boshlayotganlarga mikrokreditlar berish to’g’risidagi yangi koidalar bilan to’ldirildi. …

Kredit va kreditlashning o’ziga xos qoidalari borki, ular maxsus tamoyillarda ifoda etiladi. Bular: kreditning qaytuvchanligi; kreditning muddatliligi; kreditning taminlanganligi; kreditning maqsadliligi; kreditning to’lovliligi; Mijoz mazkur ish bilan faqatgina bir necha oy band bo’lsa va yashash joyda qisqa vaqt ichida turgan bo’lsa, kredit mutaxassisi bunday mijozga kredit berishni rad qilishi mumkin. …

Kredit aloqalari pul egasi bilan qarz oluvchi o’rtasida bevosita va bilvosita bo’lishi mumkin. Birinchi holda ular to’g’ridan-to’g’ri muomalaga kirishadi. Ikkinchi holda ular aloqasi vositachilar orqali yuz beradi. Kredit munosabatlarida ishtirok etuvchi subektlar, kredit obekti va maqsadini inobatga olgan holda kreditning quyidagi shakllari mavjud (41-jadval). 41-jadval. Kreditning asosiy shakllari Xs Kredit …

Pul bor joyda qarz olish va qarz berish yuzaga keladi, bu ishni banklar bajaradi. Kredit deganda o’z egalari qo’lida vaqtincha bo’sh turgan pul mablaglarini boshqalar tomonidan malum muddatga haq to’lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqqan munosabatlar tushuniladi. Bank o’zgalar pulini jamlab uni o’z nomidan kreditga …

Malumki, kredit deganda vaqtincha o’z egalari qo’lida bo’sh turgan pul mablag’larini boshqalar tomonidan malum muddatga haq to’lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqqan munosabatlar tushuniladi. Bu munosabat ikki subekt o’rtasida yuzaga keladi: biri pul egasi, yani qarz beruvchi; ikkinchisi pulga muhtoj, yani qarz oluvchi. Ayni bir …

2. Bank resurslarini shakllantirish bilan bog’liq bo’lgan operasiyalar banklarning: aktiv operasiyalari deyiladi; vositachilik operasiyalari deyiladi; lizing operasiyalari deyiladi: passiv operasiyalari deyiladi. 2. Quyidagi mablag’larning qaysi biri passiv operasiyalar tarkibiga kiradi: bankning o’z mablaglari; jalb qilingan mablaglar; korrespondent schyotlardagi mablaglar; noto’gri javob yo’q. 3. Quyidagi operasiyalarning qaysi bir turi yordamida bankning …

Banklar qimmatli qogozlar bozoridagi faoliyatini O’zbekiston Respublikasining «Banklar va bank faoliyati to’grisida», «Qimmatli qog’ozlar va fond birjasi to’g’risida», «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarni xuquqlarini himoya qilish to’grisida»gi qonunlari, Markaziy bankning meyoriy hujjatlariga muvofiq, shuningdek, «Tijorat banklariga qimmatli qog’ozlar bozorida operasiyalar bajarishga doir tavsiyalar» (1996 yil 26 apreldagi 211-sonli yo’riqnoma) asosida amalga …